Schaken: het is soms niet wat het lijkt

Door Eric de Winter   In een van mijn trainingssessies werd de volgende stelling als huiswerk opgegeven. Er werd niet bij gezegd wat de uitslag moest worden, alleen: wit is aan zet, met de vraag: wat wordt het? Een mooie stelling om zelf uit te proberen en niet meteen naar het vervolg te kijken. Daarmee aan de slag gaand kom je al vrij snel op de zetten 1. Pf4+ Kh6 (na Kg5 wint Pe6 Kf6; Pd8); 2. Pe6 (dreigt Pd8 en promotie) Te8; 3. g8D Txg8; 4. Pf8 en uit, promotie volgt. Dan krijg je een mailtje van je schaakleraar dat het niet zo simpel ligt, zwart heeft nog een verdediging! Na enig speuren vind je Tg5; 5. e8D Te5; 6. Dxe5 pat … Je denkt nog even aan promoveren tot toren in plaats van dame maar een eindspel van T+P tegen T kan bij goede verdediging niet worden gewonnen. Remise dus. Nee, want wit wint toch. Als je dat al hebt gezien dan ben je een hele (in dit geval witte) Piet. Je moet namelijk niet promoveren, de winnende zet is 5. Pg6 dat de belangrijke velden blokkeert. Wit wint vervolgens met dame tegen toren, wat trouwens nog helemaal niet zo eenvoudig is.  Dit was maar een inleiding tot mijn partijstelling in de OSBO-wedstrijd PION 2-Velp 1 op 17 oktober. Direct na afloop was iedereen, inclusief ikzelf en mijn tegenstander Wim Gielen, ervan overtuigd dat ik een directe winst had laten liggen.  Ik heb net 18 .. Pe4 gespeeld. Het beste voor zwart lijkt nu 19. Dc1 om g5 te kunnen beantwoorden met 20. Le3. Wit speelde 19. Dc2 waarna .. g5 inderdaad een stuk wint tegen een pion. De loper kan namelijk het paard niet blijven dekken (19. .. g5, 20. Lg3 Pxg3; 21. Lxe5 en de gepende pion mag niet terugslaan. 20. .. Le3 helpt ook niet ). 20. Pc4 is nog het beste, zwart moet dan nog behoorlijk opletten met zijn verzwakte koningsstelling maar dat moet te doen zijn. In de partij gebeurde iets anders. Ik zag die penning wel en wilde dat nog versterken met 19. .. Te8, omdat ik de directe stukwinst niet had opgemerkt. Wit kwam nu tot het aardige 20. Pxf7. Leuk maar toch slecht.  Bovendien had ik het zien aankomen. Desastreus is nu 20. .. Kxf7 21. Lc7, maar ik heb veel beter. Ik heb twee mooie voortzettingen, dat dacht ik tenminste. Ik koos de verkeerde. Heel sterk is 20. .. Lf5 en zoek nu maar eens een verdediging voor wit. Enorme dreigingen zijn 21. .. Pxc3 of Pg3 en alles van wit wordt los zand. Zwart heeft ook nog .. Lxd4 bij de hand en op bijvoorbeeld 22. Dd1 kan eerst .. Dxb2 gevolgd door Pxc3. Er is een woud aan varianten maar het lijkt niet te verdedigen voor wit. Helaas koos ik voor de andere optie: 20. .. Lxd4. Hier hoort dus een vraagteken bij maar het wordt pas zes zetten later duidelijk. Toch zou je dat vooruit moeten zien omdat het een geforceerde zettenreeks is. 21. cxd4 (anders ga ik gewoon terug en sta ik heel prettig) Dxd4; 22. Kh1 Pf2+; 23. Txf2 (kennen we allemaal het klassieke stikmat na 23. Kg1?? Ph3 dubbelschaak; 24. Kh1 Dg1+; 25. Txg1 Pf2 mat?); 23. .. Dxf2; 24. Ph6 (een belangrijke tussenzet die de koning naar een zwart veld dwingt) .. Kg7; 25. Tf1. Dit had ik nog wel gezien maar ik dacht dat zwart zich nog zou redden door 25. .. Txe2.  Wat ik bij mijn 20e zet niet vooruit had gezien is dat 26. Dc3+ het mat op e1 dekt. Want Txf2 gaat niet vanwege .. Txe1 en mat. Maar nu is het helaas verloren. 26. .. d4; 27. Txf2 dxc3; 28. Txe2 en wint. Er volgden nog een paar onbelangrijke zetjes. In plaats van een mooie overwinning een ook wel mooie, maar toch een beetje zure, nederlaag.