Hoofdstuk 7a – bijlage bij historie VSV

of: hoe organiseer je een internationaal toernooi met maar 4½ maand voorbereidingstijd

Het Euwe Stimulans toernooi in augustus 2007 zal niet door iedereen worden beschouwd als een activiteit van de Velpse Schaakvereniging, maar het mag in de Velpse schaakhistorie niet ontbreken.

Achtergrond
Sinds 1976 bestond er een Stichting Euwe, opgericht ter gelegenheid van de 75e verjaardag van Max Euwe. Behalve activiteiten rond die verjaardag zijn er diverse projecten uit gefinancierd. Op een gegeven moment kreeg de stichting een vrijwel slapend bestaan, met als resultaat dat de toen nog vrij hoge rente de hoogte van het fonds alsmaar deed toenemen. De voormalige FIDE-medewerkers Ineke Bakker, Eveline Dirksen en Eric de Winter bleven over als bestuursleden nadat anderen zich hadden teruggetrokken of waren overleden. Ook de IJslandse grootmeester Friðrik Ólafsson, de opvolger van Euwe als FIDE-president, is een aantal jaren bestuurslid geweest. Nadat Ineke Bakker, oud-secretaris van Max Euwe en daarna secretaris-generaal van de FIDE, zich eveneens had teruggetrokken, moest er versterking komen en die kwam er in de persoon van Thomas van Beekum, een diplomaat en in de schaakwereld vooral bekend als hoofdarbiter van het Hoogovens/Corus-toernooi, nu het Tata Steel Chess Tournament. Nog weer later kregen we (Eveline, Thomas en Eric) gezelschap van Herman van Riemsdijk, een in Tiel geboren Braziliaanse IM en een bekend schaakorganisator en arbiter.

Ons bestuur kwam jaarlijks bijeen maar kwam niet veel verder dan vage plannen. In de zomer van 2006 veranderde dat. Op een bankje op een pleintje bij het Hogeschool Zeeland Schaaktoernooi hielden we een ‘vergadering’ en besloten we een of meer toernooien te gaan organiseren, te beginnen in de zomer van 2007. Onze toernooiformule: deelnemers uit alle werelddelen plus jonge spelers kansen bieden een norm te halen. Én zowel mannen als vrouwen. Dit idee zou worden uitgewerkt met het streven het toernooi te laten plaatsvinden in het westen van Nederland. Dit plan strandde op 31 maart 2007.

Organisatie naar Velp/Arnhem
Ik (Eric) stelde toen spontaan voor om het dan in mijn woonomgeving te gaan doen. Mijn medebestuursleden van de Stichting Euwe vonden het een uitstekend idee. Ik wist natuurlijk wat er in kas zat. Ik besloot er een Velps/Arnhemse organisatie op te zetten. Het VSV-bestuur was meteen akkoord en vervolgens nodigde ik Erik en Ruud Wille van ASV uit om te bespreken of het in 2007 nog zou kunnen lukken. Zij waren direct positief en ik nam hun suggestie om Peter Boel in ons kleine comité op te nemen onmiddellijk over. We spraken al af op 4 april bij ons thuis, er was immers niet veel tijd te verliezen … Met mijn vrouw Ria van Doorn als vijfde lid van onze organisatie gingen we de uitdaging aan en gingen we direct voortvarend te werk. Onze buurman Bert Janssen vonden we snel bereid webmaster te worden; hij ging meteen op zoek naar wat nodig was om deze klus goed te klaren. We besloten ook onmiddellijk om naast de ‘grootmeestergroep’ een groep te vormen van regionale talenten.

Wie, waar en hoe?
Ria en ik gingen op zoek naar een geschikte locatie. We vonden De Paperclip niet helemaal geschikt voor zo’n evenement; in Velp vonden we niets dat aan onze wensen voldeed. Landgoed Rhederoord in De Steeg bezochten we, de hotels De Bilderberg en Dreyeroord in Oosterbeek, de Witte Villa in Park Sonsbeek en het nabijgelegen Hotel Molendal. Het mooiste zou zijn een combinatie van hotel en speelzaal. We kwamen uiteindelijk uit bij het NH Rijnhotel in Arnhem. In de benedenzaal hadden we wel eens vergaderd en bij nadere inspectie leek het ons een uitstekende speelzaal. Er was ook ruimte voor pers en analyse, commentaar kon in de openbare ruimte en, natuurlijk zouden alle deelnemers er kunnen overnachten! De onderhandelingen met het hotel konden beginnen.

De arbiters waren ook snel gevonden: Thomas van Beekum lag voor de hand. Barth Plomp zou zijn eerste assistent worden en voor Huub Blom werd het een toernooi waarmee hij een norm voor de titel Internationaal Arbiter zou gaan verdienen.

Een toernooi zonder spelers is geen toernooi. Dus daar werd ook meteen hard aan gewerkt. Ik vond Friðrik Ólafsson als eerste bereid; met hem was er ook een mooie link naar de Euwe-tijd. We hadden ook snel twee vrouwelijke deelnemers op het oog: de legendarische oud-wereldkampioene Nona Gaprindashvili en uit Nederland Bianca Muhren. Als Europees talent uit een niet zo voor de hand liggend land probeerde ik Helgi Dam Ziska van de Faeröer te interesseren. Eén telefoontje was genoeg! Herman van Riemsdijk ging op zoek in Zuid-Amerika en Australië. Heel eenvoudig was dat niet. Hij benaderde vele jongeren uit Zuid-Amerika maar tenslotte viel de keus op nog een zeer bekende speler uit het verleden: Oscar Panno. En het werd geen Australiër maar een jeugdig talent uit Nieuw Zeeland: Puchen Wang. Herman benaderde met succes ook een sterke speler uit Azië, dat werd Dibyendu Barua, een grootmeester die iets eerder een van de toppers in India was geweest. En nog iemand uit Afrika, bij voorkeur uit Sub-Sahara. Ik dacht meteen aan Amon Simutowe uit Zambia, een speler die al twee grootmeesternormen op zak had. De Nederlandse inbreng zou naast Bianca komen van Willy Hendriks en Vincent Rothuis. Willy had ik al eerder leren kennen, hij was trainer bij ASV, en Vincent was een regionaal talent die we graag een kans wilden geven. Met die tien vonden we een mooie mix van jong en oud, man en vrouw, (groot)meesters en spelers zonder titel! Drie 17-jarigen, drie 65-plussers en vier daar tussenin.

Erik Wille ging op zoek naar regiotalenten voor een tweede groep van tien. Zo’n groep wilden we er heel graag naast hebben. Zij moesten het vooral leuk vinden om in dezelfde zaal te zitten als de hoofdgroep, want we konden hen geen vergoedingen bieden. Het kostte, misschien daarom, nogal wat moeite om ook dit veld compleet te krijgen. Tenslotte werd ook dit een mooie groep. Wouter van Rijn was de link naar VSV, waar hij met schaken begon, en ASV, waar hij nu lid was.

Een volgende categorie was de groep die commentaar zou geven, zoals bij alle grote toernooien. Dit ging ook als een zonnetje. Het hielp natuurlijk erg dat ik veel bekende schakers goed ken. Zo kon ik Jan Timman, Genna Sosonko, John van der Wiel, Ruud Janssen en Lex Jongsma (hem voor twee ronden) vastleggen. Herman van Riemsdijk nam de overige drie ronden voor zijn rekening. Hij fungeerde daarnaast als intermediair tussen deelnemers en organisatie.

Alles geregeld, en bijna alle buitenlanders zouden in het Rijnhotel overnachten. Behalve Dibyendu Barua, die met vrouw en dochter liever in een eigen B&B verbleven. Ook dat werd geregeld en Barth Plomp zou chauffeur van dienst voor hem zijn! Een naburige huisarts was bereid als toernooiarts te fungeren. Nu alleen nog afwachten of iedereen zou komen! Iedereen kwam, enkele deelnemers werden van Schiphol gehaald.

Simultaan in Velp door Hans Ree
Op de openingsdag organiseerde en financierde de Velpse Schaakvereniging een simultaan in boekhandel Jansen en de Feijter, met als simultaangever Hans Ree. Een etalage van de met enthousiasme meewerkende boekhandel was vooraf al door een bevriende etaleur geheel in schaaksfeer gebracht, met materiaal van Schaakkunst. De kat van de boekhandel vond een mooi plekje op een kussen met schaakmotief. Voor de krabschade hebben we nog een vergoeding moeten betalen …

Verdere voorbereidingen
Schaakkunst zorgde ook voor een fraaie aankleding van de speelzaal. Verder regelden we tafelvlaggetjes en bordjes met de namen en ratings van de deelnemers, plus een koord om te opdringerige toeschouwers een beetje op afstand te houden. Dat kwam via Ruud Wille van de gemeente Arnhem. Er kwam een speciale website mét live-partijen. We stonden met de resultaten ook op Teletekst. Peter ging de rondeverslagen in het Nederlands en Engels maken. Erik Wille zorgde voor de dagverslagen in De Gelderlander en we haalden vrijwel alle schaakrubrieken in de landelijke dagbladen. Bert Janssen, met Martina van Santen tot co-penningmeesters gebombardeerd, zorgde er tevens voor dat de elektronica goed werkte met assistentie van Fenneke Blom. Ria was de onmisbare steun bij allerlei, deels onverwachte, situaties, zoals nadere instructies aan het hotel, en hield ons, in al ons enthousiasme, altijd op het rechte spoor. Via een vriend bij NH had zij ook nog een speciaal welkomstpakketje voor de gasten weten te regelen en via een werkrelatie bood Printboetiek Velp voor een vriendenprijsje drukwerk. Ria maakte honderden foto’s waarvan een deel op de toernooisite werd geplaatst. Een welkome inbreng had het Dierense bedrijf Barisoft met technische zaken, zij hadden al ervaring op schaakgebied met het Open NK in Dieren. Grote demo-borden haalden we bij de KNSB (Ria heeft de wat versleten standaarden nog ‘even’ geschilderd). En de live-borden hebben we via een club bij Haarlem en DGT gehaald. Behalve Barisoft met de bijdrage ‘in natura’ hielp Essent ons nog met een aardig bedrag, en nog leuker, met de toezegging dat onze toernooiwinnaar mocht deelnemen aan het eerstvolgende Essent-toernooi in Hoogeveen, met vergoeding van alle kosten. Dat is inderdaad geëffectueerd.

Opening
We zorgden voor een feestelijke opening met de loting voor de indelingen. Er waren tal van genodigden, onder wie twee dochters van Max Euwe, en ook familieleden van de deelnemers. Ik had nog net een ‘deelnemer’ uit Antarctica naar het Rijnhotel weten te krijgen. In een optimistische bui vroeg ik Alex van Hooff, de directeur van Burgers’ Zoo, of ik voor de ceremonie een pinguïn kon contracteren. Nou ja, levende dieren werden nooit uitgeleend, een opgezette pinguïn had hij niet, maar kom maar even langs. In de Zoo-winkel kon ik een pluchen pinguïn naar keuze uitzoeken. Het werd een groot, vriendelijk ogend exemplaar dat het hele toernooi aanwezig is geweest. Het dier heeft geen zet gedaan, dat dan weer niet. Wethouder Riet Weeda hield namens de gemeente Arnhem een openingsspeech, en ik zelf namens de organisatie; dit werd gevolgd door de introductie van alle deelnemers plus de loting. Het toernooi kon beginnen. Alles liep goed, iedereen was tevreden. En dan is het tien dagen later al weer voorbij, na een uitermate gezellige slotbijeenkomst met prijsuitreiking. Over belangstelling hebben we niet te klagen gehad, ook in de nationale en internationale schaakpers kregen we veel complimenten. De meeste bezoekers zaten, ook toen al, thuis: onze site werd goed bezocht. Het aantal bezoekers in het Rijnhotel varieerde nogal, in de twee weekends was het prima. Er kwam ook buitenlands bezoek, onder wie de Australische grootmeester Ian Rogers en zijn vrouw Cathy, en er was belangstelling van de andere Nederlandse toernooien. Bij mooi weer werd het vaak buitengewoon gezellig op het terras, en meerdere keren werd met een groepje in de stad gegeten.

De winnaar
Het eindresultaat was eigenlijk fantastisch. De man met de bijnaam ‘Zambezi Shark’: Amon Simutowe uit Zambia won, iemand uit een schaakland voor wie het moeilijk is om zich internationaal in de kijker te spelen. Door ons gebeurde dat nu wel. Hij haalde in Arnhem zijn derde grootmeesternorm en kreeg die titel twee jaar later, hij moest eerst nog aan de ratingeis voldoen. Hij is zeker een talentvol speler maar enkele jaren later bleek hij toch vooral te kiezen voor zijn maatschappelijke carrière. Hij rondde universitaire studies af in Dallas, Oxford en Columbia (VS). In 2014 vertelde hij het schaken wel trouw te zijn gebleven maar vooral als een vorm van ontspanning. Toernooien speelt hij niet of nauwelijks meer, toch jammer!

De volledige eindstanden:
Amon Simutowe (IM, Zambia, 2421) 7½ pnt; Dibyendua Barua (GM, India, 2462) 6½; Puchen Wang (FM, Nieuw Zeeland, 2348) 6; Nona Gaprindashvili (GM, Georgië, 2364) 5; Oscar Panno (GM, Argentinië, 2457) 4; Willy Hendriks (IM, Nederland, 2420) 4; Bianca Muhren (WGM, Nederland, 2334) 4; Friðrik Ólafsson (GM, IJsland, 2452) 4; Helgi Dam Ziska (IM, Faeröer, 2408) 3½; Vincent Rothuis (Nederland, 2441) ½.

Mark Haast (2028) 6½ pnt; Anton van Rijn (2201) 6; Tom Meurs (2004) 6; Wouter van Rijn (FM) 4½; Lars Ootes (2064) 4½; Arjen van Herwaarden (2133) 4½; Bram van der Velden (2079) 4; Guust Homs (2196) 4; Erik van den Dikkenberg (FM, 2135) 2½; Leon van Tol (2239) 2½.

Enkele citaten
Puchen Wang (17 jaar): When my dad first told me that I was invited to play in an invitation tournament I could hardly believe I was given this amazing opportunity, as this would be my first GM invitation tournament I would play in.

Pas ruim zeven jaar later, bij de Olympiade in Tromsø in 2014, zagen Ria en ik Puchen terug. Hij was nog altijd vol enthousiasme en vertelde dat ons toernooi zijn hele leven zeer positief had veranderd! Ook met veel andere deelnemers en andere betrokkenen zijn schaakvriendschappen voor het leven gesmeed.

Uit Der Standard Österreich, dr. Ernst Strouhal: Manche Dinge sind einfach schön, wie zum Beispiel die Startliste des Euwe-Turniers im holländischen Arnhem. Die Organisatoren hätten einen Schönheitspreis verdient, denn er gelang ihnen einde wunderbare Mischung ..

Uit de Zambian Chronicle, 28 augustus 2007: Amon Simutowe of Zambia who recently acquired a Bachelors degree from the University of Texas in Dallas, USA, is the world’s newest Grandmaster fort he game of Chess. … PErhaps the brightest star to rise on the African horizon in a long time Amon who was born on January 6, 1982 in Nodola, Zambia, has burst on the chess blazing a trail of tournament successes unprecedented for a player from the african continent.

Friðrik Ólafsson (voormalig wereldtopspeler en FIDE-president), bij de sluiting: I have seldom played in a tournament where the atmosphere has been so relaxed, so nice and pleasant and in there wonderful surroundings. I think that one can say that it is not possible really to have better conditions than in this tournament. … I let my mind wander a bit back to the days when I was young, when I played my first grandmaster. Just think of it. It was nobody else than Xavier Tartakower. That was in 1953, when he was the same age as I am now. That is quite funny. I managed to beat him. That was my first grandmaster scalp.

Vervolgtoernooien
De kas van de Stichting Euwe was nog niet leeg. Herman van Riemsdijk slaagde er in om een jaar later in zijn woonplaats São Paulo een tweede Euwe-toernooi te organiseren, zij het onder een iets andere naam: ‘Festival Ideal Max Euwe’, volgens dezelfde formule, met een open toernooi ernaast: ‘Torneio Internacional da Amizade’. Het vond plaats in het historische clubgebouw van de schaakvereniging in São Paulo, gelegen aan een drukke straat en bereikbaar via een soort garage met een oude lift. Een beetje vreemd, maar toch prachtig. Thomas van Beekum, Ria en ik gingen er heen, een bijzondere ervaring in een van de grootste steden van de wereld (zo’n 20 miljoen inwoners). Uit Nederland speelde John van der Wiel mee. Het werd weer een gevarieerd veld. Helaas moest de Afrikaanse deelnemer op het laatste moment afzeggen wegens visumproblemen. De eindstanden:

‘Ideal’: Zhao Zong-Yuan (GM, Australië, 2561) 6½ pnt; Gilberto Milos (GM, Brazilië, 2598) 6½; John van der Wiel (GM, Nederland, 2504) 5½; Everaldo Matsuura (Brazilië, 2464), Felipe El Debs (IM, Brazilië, 2440) 5; Nahuel Diaz Hollemaert (IM, Argentinië, 2419) 4½; Oswaldo Zambrana (GM, Bolivia, 2458) 4; Carolina Lujan (IM, WGM, Argentinië, 2361) 3; Bernardo Roselli Mailhe (IM, Uruguay, 2385) 2½; Akira Watanabe (FM, Japan, 2353) 2½.

‘Amizade’, 9 ronden Zwitsers, 87 deelnemers: Giovanni Vescovi (GM, Brazilië, 2631) 8 pnt; Leonardo Perdomo (IM, Argentinië) 7; Leonardo Fusco (FM, Argentinië) 6½; Edson Tsuboi (FM, Brazilië, 2356) 6½; Luis Rodi (FM, Argentinië, 2376) 6½. Totaal 1 GM, 5 IM’s en 9 FM’s.

Zelf scoorde ik 3 punten tegen bijna allemaal vrij sterke tegenstanders, allemaal met een FIDE-rating, zodat ik hier zelf mijn eerste FIDE-rating haalde (1852).

Een derde en laatste toernooi onder auspiciën van de Stichting Euwe vond in november 2011 plaats in Amsterdam, in de prachtige, in de 2007 geopende OBA (Openbare Bibliotheek Amsterdam) op het Oosterdokseiland. Monique van de Griendt werd de toernooidirecteur. De formule werd wat aangepast. Met haar team slaagde zij erin co-financiering te vinden, want de kas van onze stichting was niet meer toereikend. Het werd opnieuw een succes, met diverse nevenactiviteiten, met ruime aandacht van pers en publiek. Het ging natuurlijk om het schaken maar ook de slotbijeenkomst in de fameuze ‘De Kring’ zal ik niet snel vergeten, met onder andere de ‘Euwe-marsch’ gezongen door het duo Hans Ree en Alexander Münninghoff, en een curieuze ‘Naked Chess performance’, naar Marcel Duchamp, gepresenteerd door Jennifer Shahade.

Hier waren de eindstanden van de twee vierkampen:

Zhaoqin Peng (GM, Nederland, 2379) 3½ pnt; Friðrik Ólafsson (GM, IJsland, 2428) 3; Pia Cramling (GM, Zweden, 2495) 3; Paul van der Sterren (GM, Nederland, 2514) 2½.

Robin van Kampen (GM, Nederland, 2558) 4½ pnt; Monika Socko (GM, Polen, 2479) 4; Stuart Conquest (GM, Engeland, 2521) 2; Ketevan Arakhamia-Grant (GM, Schotland, 2443) 1½.

Hiermee was de koek op, of liever gezegd de ‘bron’ van de Euwe Stichting opgedroogd. De stichting werd kort hierna ontbonden. Het laatste bestuur heeft geprobeerd in de geest van de doelstelling te handelen door drie mooie toernooien te organiseren en/of mede mogelijk te maken.